یاعلی ابن الموسی الرضا

در باب مقام و عظمت انسان، حکما و عرفا مباحثی را بیان کرده‌اند از جمله این‌که ملاصدرا می‌نویسد:
انسان میوه درخت وجود است و سراسر عالم وجود برای او آفریده شده‌اند. انسان موجودی است که از جهت نشئه ظاهری‌اش کتاب کوچکی است، امّا به حسب نشئه باطنی و کمال و احاطه‌اش به علوم و معارف گوناگون، کتاب بزرگی است که هیچ موجودی را نمی‌توان با او قیاس کرد. انسان بزرگ‌ترین آیه و نشانه خداوندی است. وی بزرگ‌ترین حجّت الهی بر مخلوقات است. چونان کتاب است که حق تعالی خود نوشته است. وی مسجد جامعی است که خداوند به حکمت خویش او را ایجاد کرده است. انسان لوح محفوظ است و گواه بر هر ستیزگر و مُنکری، وی صراط مستقیمی است که میان بهشت و دوزخ کشیده شده است.
در مقام و عظمت انسان همین بس که از نظر کمالات وجودی حد و مرزی ندارد.

خداشناسی، دو راه اساسی دارد: اول شناخت ذات و صفات جمال و جلال خداوند از راه تفکّر و تعقّل در آثار و افعال او. این راه به وسیله ترتیب مقدّمات و نتیجه گیری عقلی به دست می آید. این مقدّمات گاهی حسّی است و گاهی عقلی. مقدّمات حسّی گاهی از پی بردن به نظمها و شگفتیهای جهان طبیعت به دست می آید، و گاهی از پی بردن به شگفتیهای خصوصیّات جسمانی و روحی انسان. این شناخت را در اصطلاح «علم حصولی» می نامند. 
دوّم: شناخت خداوند متعال بگونه مشاهده قلبی به اندازه ظرفیّت وجودی خود، یعنی اگر انسان در راه بندگی حقیقی و خالصانه خداوند قدم بردارد و با نفس خویش مجاهده کند و او را در تمامی امور به خشنودی خداوند متوجّه گرداند، کم کم پرده هایی که بین او و خدا وجود دارد، برداشته می شود، و به اندازه ظرفیّت وجودی خود، شناخت قلبی و حضوری به خداوند متعال پیدا می کند. به این شناخت «علم حضوری» گفته می شود. 
قرآن کریم در آیاتی به این راه، اشاره کرده که از همه آنها مهمتر آیه شریفه یا ایها الّذین آمنوا علیکم أنفسکم…(8) می باشد. 

​

چگونگی آفرینش انسان ازدیدگاه قرآن؛

الف:طه،آیهٔ۵۵

ب:روم،آیهٔ۲۰

ج:انعام،آیهٔ۲ ،صافات،آیهٔ۱۱ ،رحمن،آیهٔ۱۴

د:سجده،آیهٔ۱۴(بااستفاده ازترجمه المیزان)

ه:مؤمنون،آیات۱۲-۱۴

یکی ازویژگی های انسان که به اوشرافت بخشیده این است که خدااورادرنیکوترین وجه وزیباترین ترکیب آفریده،ودراوازروح خوددمیده است:

اوکسی است که هرچه را آفریدنیکوآفریدوآغاز آفرینش انسان را ازگل قرارداد،سپس نسل اوراازعصاره ای ازآب ناچیزوبی قدرخلق کرده بعداندام اوراموزون ساخت،وازروح خویش دروی دمید

( درسوره سجده آیه۹-۷ به این موضوع اشاره کرده)